Ciekawostka: sporty baskijskie. Był wpis o sportach → TUTAJ. Natomiast dzisiaj wprowadzę Was w sporty baskijskie 🙂 Są one bardzo popularne we wszystkich 7 prowincjach (4 po stronie hiszpańskiej: Araba, Bizkaia, Gipuzkoa i Nawarra, oraz 3 po stronie francuskiej: Lapurdi, Xuberoa, i dolna Nawarra). Baskijskie sporty mają bardzo długą historię, niektóre z nich osiągnęły zasięg międzynarodowy, jak na przykład: pelota, czy estropadak. Jest problem z oficjalnymi baskijskimi federacjami… Hiszpania i Francja bojkotują wszystko co jest baskijskie, przez co Baskowie oficjalnie nie mogą wystawiać swoich federacji nawet w sportach, które sami wymyślili… No to zaczynajmy! 🙂
n
b
Kurde Patxi! Na pilates ci się zebrało, co?
Chodzi o to, że dzięki temu lepiej uderzam toporem!
c
v
CIEKAWOSTKA: SPORTY BASKIJSKIE
N
M
Herri Kirolak → to termin, który obejmuje wszystkie baskijskie sporty. Baskowie są znani z tego, że bardzo kultywują i kochają swoje dziedzictwo kulturowe. Termin baskijski (Herri Kirolak) jest również używany w języku francuskim, natomiast w języku hiszpańskim jest to: los deportes rurales. Prawdą jest jednak, że terminu hiszpańskiego nikt nie używa.
Większość tradycyjnych sportów baskijskich opiera się na codziennych czynnościach, którymi zajmują się Baskowie w swoich baserriak (domy/gospodarstwa wiejskie) od setek, a nawet tysięcy lat wstecz. Sporty baskijskie są wiernym odzwierciedleniem historii i tradycji. Są one dosyć trudne i wymagające, ale dzięki temu Baskowie i Baskijki są znani z tego, że mają niesamowicie wyrzeźbione ciała 😀
Niektóre z najpopularniejszych baskijskich sportów to:
n
m
AIZKORA PROBA (aizkora to po baskijsku siekiera)
n
b
Aizkolaritza, czyli rąbanie pni drzewa bukowego siekierą na czas. Jest to jedno z tych sportów, które są powszechnie organizowane we wszystkich baskijskich prowincjach. Aizkora proba pojawia się na wszystkich świętach/dniach miasta, prowincji, autonomii, oraz przy każdej innej okazji (bo zawsze jakąś się znajdzie).
Osobę, która zajmuje się uprawianiem tego sportu nazywa się: AIZKOLARI.
Sport ten ma swoje źródło w eksploatacji lasów w celu pozyskania drewna, podstawowego surowca w budownictwie oraz przy produkcji węgla drzewnego. Młodsi lub silniejsi członkowie ścinali drzewa, a starsi rąbali, usuwali gałęzie i korę oraz rąbali pnie na kawałki odpowiedniej wielkości. Rywalizacja o wykazanie się największą siłą lub umiejętnością generowała zakłady 🙂
Podobno pierwszymi byli: „ktoś z Beizama”, „syn z domu Gorrizu”, „członek cuadrilla nuarbe”, „ten z domu Beunza” itp.
URREZKO AIZKORA: czyli Złoty Topór. Jest to jeden z najważniejszych konkursów na baskijskich ziemiach. To liga, w której parami biorą udział najlepsi aizkolari z Kraju Basków, Nawarry, dolnej Nawarry, Lapurdi i Xuberoa.
b
n
c
v
HARRIJASOTZAILE (podnoszenie kamieni)
C
V
Jednym z najbardziej znanych baskijskich sportów jest podnoszenie kamieni. Sport ten zyskał rozgłos dzięki jednemu z najlepszych: Iñaki Perurena. Iñaki → harrijasotzaile, posiada swoje muzeum podnoszenia kamieni w rodzinnym miasteczku Leitza (Nawarra).
W harrijasotzaile zawodnicy rywalizują w podnoszeniu kamieni o różnych kształtach i ciężarze. Jedną z ciekawostek jest to, że kobiety i mężczyźni rywalizują wspólnie. Natomiast nadal jest więcej mężczyzn chętnych do praktykowania tego sportu 🙂
Jednym z najsłynniejszych rekordzistów harrijasotzaile jest właśnie Iñaki Perurena, który w 1999 roku osiągnął rekord 1000 ciągłych podniesień 100-kilogramowego kamienia w 5 godzin, 4 minuty i 46 sekund. Był pierwszym zawodnikiem, który podniósł kamienie o wadze 300 kg lub więcej, osiągając 322 kg w 1994 roku. Mieltxo Saralegi (z miasteczka Leitza tak jak Iñaki), dzierży aktualny rekord (329 kg), uzyskany w 2001 r.
n
b
c
v
LA PELOTA VASCA – PILOTA
M
N
Pelota na ogół wymaga udziału co najmniej dwóch graczy lub dwóch par, które, ogólnie rzecz biorąc, na zmianę uderzają piłką o ścianę zwaną „FRONTIS”. Kort, na którym jest rozgrywany mecz, nazywa się frontonem, a istnieje wariant zwany trinquete, czyli zamknięty kort. Frontony znajdziemy we wszystkich miastach, miasteczkach i wsiach baskijskich. Również w autonomii La Rioja i Kantabria (były to tereny należące do dawnego królestwa Nawarry, ale zostały praktycznie wchłonięte przez Hiszpanię i straciły swoje korzenie. Jedyne co zostało to nazwy miast, miasteczek, rzek, czy gór pochodzenia baskijskiego).
Międzynarodowa Federacja Baskijskiej Peloty (FIPV) uznaje cztery tryby z łącznie czternastoma oficjalnymi specjalizacjami:
→ W „trinquete”: gra gumową piłką (mężczyźni i kobiety), paletką i piłką skórzaną, ręcznie (indywidualnie i w parach) oraz xare.
→ W 36-metrowym frontonie (zwanym też krótkim frontonem lub lewą ścianą): gra „pala corta”, paletką ze skórzaną piłką i gra ręczna (indywidualnie i w parach) oraz „paleta goma maciza”.
→ W 30-metrowym frontonie: gra „frontenis” (mężczyźni i kobiety) oraz gra paletką z gumową piłką.
→ W 54-metrowym frontonie (zwanym także długim frontonem lub Jai Alai): rozgrywana jest „cesta punta”. Cesta punta to rodzaj kosza, który zakłada się na rękę i do niego wpada piłka, którą później się rzuca.
b
n
b
n
ESTROPADAK
n
m
Niektórzy historycy zapewniają, że sport wioślarski (arraunketa) narodził się w Euskal Herria (zjednoczone 7 baskijskich prowincji) dzięki profesji „chaluperos/as”, którzy kierowali manewrami łodzi z odległości kilku mil (przy pomocą lin i ich własnych łodzi) do bezpiecznego portu, gdzie wyładowywali ich towar. Przybywające łodzie można było zobaczyć z wieży strażniczej, a na wieść o ich zauważeniu Baskowie robili sobie do niej wyścigi. Ten, który przybył pierwszy, był tym, który wykonywał rozładunek, stąd konkurencja. Stąd później powstały → traineru-estropadak 🙂
Estropadak to prawdopodobnie najbardziej międzynarodowy baskijski sport i najczęściej transmitowany w telewizji, a w Hiszpanii jest lepiej znana jako traineras.
Każdemu, kto przyjedzie do Kraju Basków (prowincje nadmorskie to: Bizkaia (ES), Gipuzkoa (ES) i Lapurdi (FR)) i będzie miał tę możliwość, żeby spędzić urlop nad baskijskim morzem polecam bardzo gorąco zawody „estropadak”. Mega emocje, masa ludzi i ten klimat 🙂
n
b
c
x
INNE SPORTY
B
N
Innymi sportami są na przykład:
→ Sokatira: sokatira to baskijska gra, w którym dwie grupy ludzi ciągną tę samą linę, aby spróbować przeciągnąć przeciwników na swoje pole. Zawody bardzo często organizuje się na świętach miasta, czy prowincji, a uczestnikami są członkowie baskijskich „cuadrilla”.
→ Sega jokoa: Sega jokoa polega na koszeniu pola kosą :D, aby uzyskać jak najwięcej kilogramów skoszonej trawy. Serio, serio!
s
m
→ Harri zulaketa: harri zulaketa to sport wywodzący się z wiercenia w skale w operacjach górniczych. Celem jest robienie dziur w skale poprzez uderzanie w nią metalowym prętem 🙂
Grupa zwykle składa się z 3 osób, w której jedna robi dziury, druga wlewa do nich wodę w celu usunięcia drobnych kamieni i pyłu oraz schłodzenia świdra, a ostatnia odpoczywa (czeka na swoja zmianę ;)).
b
n
→ Lasto altxatzea: W lasto altxatzea celem jest wielokrotne podnoszenie 45-kilogramowej beli słomy na wysokość ponad 7 metrów. W tym celu wykorzystuje się duży trójnóg z bloczkiem, z którego bela zwisa na linie, a uczestnik podnosi belę ciągnąc za nią.
n
b
→ Orga jokoa 😀 W tym tradycyjnym baskijskim sporcie używa się wozu, który jest przywiązany do ziemi końcem belki. Uczestnik musi podnieść wóz z drugiej strony i wykonać jak największą liczbę obrotów wokół punktu, do którego jest przywiązany do podłoża. Nawet nie wyobrażacie sobie jakie wzięcie ma ten sport! Jedyne wymaganie to wysoki wzrost i bardzo duża siła. Nawet w swoim otoczeniu mam kilku, którzy się tym zajmują 😀